Znad Jeziora Szkoderskiego do Jeziora Ochrydzkiego, czyli jak mój samochód dostał zawału!

Znad Jeziora Szkoderskiego (nad którym wypoczywaliśmy) do Jeziora Ochrydzkiego (gdzie wkrótce będziemy wypoczywać) jest w linii prostej około stu dwudziestu kilometrów, a więc teoretycznie dość blisko. Trasa samochodowa to jednak już ponad dwieście kilometrów i szacowane cztery godziny jazdy. Ponieważ dokonywałem jej kilkukrotnie, to zakładam na nią cały dzień, zwłaszcza, że nie mam zamiaru pędzić jak wariat, ale jednocześnie podziwiać też okolicę oraz widoki.

Najpierw zatrzymuję się na rogatkach Szkodry. Na środku ronda wznosi się solidnych rozmiarów pomnik pięciu komunistycznych partyzantów (Heronjtë e vigut). Stworzył go w 1967 roku Shaban Hadëri, jeden z najsłynniejszych albańskich rzeźbiarzy. Pomnik aż do początku XXI wieku stał w centrum miasta na głównym skrzyżowaniu, ale w czasach demokracji postanowiono go stamtąd usunąć. W przeciwieństwie do niektórych krajów nad Wisłą nie potraktowano go ciężkim sprzętem, tylko jak na zabytek przystało i został przetransportowany w mniej eksponowane miejsce.

Rondo, jak to zwykle w Albanii, służy nie tylko jako skrzyżowanie, ale do rozmaitych czynności. Działają przy nim sklepy spożywcze, stragany z arbuzami, a policja kontroluje kierowców - na szczęście nie cudzoziemców.

W komunizmie obywatele nie mogli posiadać prywatnych samochodów, więc starsi Albańczycy są przyzwyczajeni do alternatywnych środków transportu.

Kawałek na południe od ronda usiłuję wejść na stary cmentarz muzułmański. Brama jest jednak zamknięta, a płot dość wysoki, więc pozostaje mi zrobienie zdjęć z zewnątrz. Nekropolia jest mocno zaniedbana.

Obrazki z ulicy.

Szkodra to piąte miasto w kraju pod względem liczby mieszkańców - posiada ich niecałe osiemdziesiąt tysięcy. Nie aż tak dużo, ale cała populacja Albanii liczy mniej niż trzy miliony. O ile w śródmieściu sporo budynków zostało wyremontowanych, o tyle przedmieścia przypominają, że jesteśmy w jednym z najbiedniejszych państw Europy, choć liczne mercedesy zaburzają ten obraz 😏.

Na wyjeździe jak zwykle panuje chaos. Wystarczy jedno większe skrzyżowanie i wszyscy głupieją. Sytuację wykorzystują grupy Cyganów, które całymi rodzinami zaczepiają kierowców, włóczą się środkiem drogi i dobijają się do drzwi samochodów. To również szkoderska tradycja - zawsze ich tu widuję. Niektóre Cyganki są w nieustannym ciągu - ledwo dziecko troszkę podrosło i znowu ciąża...

Jukoil, czyli podróbka pewnej znanej sieci 😏.

Ciekawy obiekt: bunkier przekształcony w mikroskopijną islamską świątynię lub mauzoleum. Niestety, połowę zdjęcia zasłoniło przejeżdżające auto, więc będę musiał do niego kiedyś podskoczyć.

W końcu udało się wyjechać ze Szkodry i podróż na południe stała się sprawniejsza, pomijając liczne zawalidrogi.

Mijam różne interesujące tanksztele - jest nawet taka o profilu religijnym.

W mieście Lezhë (lub Lezhe - wiele albańskim miejscowości można zapisywać różnie) kolejna tradycja, bo korek. Powodowany głównie przez policjantów kierujących ruchem. Norma. Z okiem obserwuję pobliskie wzgórza z ruinami twierdzy i nadajnikami.

Nad Jezioro Ochrydzkie jeździłem do tej pory dwojako. Najprostsza i najszybsza droga biegnie przez Tiranę, potem na Elbasan i do granicy. Dłuższa, lecz ciekawsza widokowo trasa SH6 wśród gór, z której korzystałem w 2017 roku. Tym razem postanowiłem połączyć dwie opcje: dojechać do stolicy, a potem odbić w Góry Skanderberga (Mali i Skenderbeut). Jakiś czas temu podobno otwarto w nich nową szosę, łączącą Tiranę z SH6, a noszącą oznaczenie SH61. Wszystko to z pewną dozą niepewności, gdyż informacje o niej były bardzo skąpe, dodatkowo pojawiały się wieści, że tak naprawdę - pomimo oficjalnego otwarcia - nie jest jeszcze skończona, ale politycy chcieli się wykazać, więc dopuszczono do ruchu prowizorkę... Zobaczymy.

Tak jak pisałem - na początku i tak musimy dostać się do Tirany, więc przez pewien czas mkniemy kawałkiem autostrady.

Postój na stacji na siku. Sylwetka zewnętrzna futurystyczna, ale w środku bez zmian.

Myjnia - nieodłączna część bałkańskiego krajobrazu, choć to chyba Albańczycy kochają je najbardziej. Wszystkiego może braknąć, ale nie miejsca do umycia auta!

Okolica sprawia wrażenie lekko wysuszonej.

Powoli wjeżdżamy w miejscowości satelickie Tirany (Tiranë). Trochę zmienia się krajobraz, pojawiają się budynki ze szkła i domy kultury, lecz z drugiej strony pewne widoki pozostają stałe.

Ruch coraz bardziej gęstnieje. W pewnym momencie muszę skręcić w lewo w boczną uliczkę, czyli przebić się przez sznur aut z naprzeciwka. Na zdjęciu uchwyciłem moment chwilę przed tym wydarzeniem. Uda się, nie uda? Oczywiście, że się udało.

Na ulicy prostopadłej jest spokojniej; jadę wzdłuż rzeczki Tiranë oddzielającej nas administracyjnie od Tirany właściwej. Według mapy jestem w miejscowości Paskuqan. Mijam stacje benzynowe, myjnie, składy drewna i trójkołowce, wyglądające na chińskie.

Nagle asfalt się kończy, a my lądujemy przed bramą obiektu przypominającego bazę wojskową. Zaglądam do mapy - błąd, miałem na poprzednim skrzyżowaniu skręcić i przekroczyć rzekę. Cofam się więc i po chwili docieram do wyczekanej SH61. Przede mną wyrastają góry, serce zaczyna się cieszyć!

Szybko się okazuje, iż otwarta droga faktycznie nie jest jeszcze całkowicie ukończona. Początkowo przypominają o tym tylko nieustanne ograniczenia prędkości do 40 km/h oraz dziury pomiędzy mostami a jezdnią. Potem asfalt zwęża się do jednej nitki i na niej trzeba czasem uważać, żeby do niczego nie wpaść.

Następnie, dość nieoczekiwanie, droga zaczyna przypominać kompletną, choć ograniczeń dalej nie ściągnięto.

Zatrzymuję się, aby porobić kilka zdjęć. Po wyjściu z klimatyzowanego wnętrza powietrze parzy - na termometrze jest znowu ponad czterdzieści stopni, źle się oddycha, a każdy większy wysiłek sprawia ból. No, ale w sumie czego się spodziewać w drugiej połowie lipca, który jest najcieplejszym miesiącem roku? 

Koryto rzeki niemal zupełnie wyschło, została tylko płytka, nieduża ścieżka wody. Z kolei nad górami gromadzą się dawno nie widziane chmury.

Most prowadzący do jednej z kilku zagubionych w górach wiosek.

Po chwili zaczynają się serpentyny, nabieramy wysokości, a mnie się zdaje, że silnik pracuje jakoś nierówno. Ale w tym upale to chyba normalne?

Za zakrętami jest rozjazd - na prawo kamienista nawierzchnia prowadzi do ciągle budowanego tunelu, dzięki któremu odpadnie kilka kilometrów. Na lewo stara trasa, z asfaltem dziurawym jak sito.

Pakuję się na lewo w zwężenie na jeden samochód, szutrowe, z wielkimi dziurami. Daję po gazie, aby sprawnie z nich wyjechać, bo z naprzeciwka pędzi kilka aut i w tym momencie... moje auto dostało zawału! Dosłownie! Zawyło, wskazówki na desce rozdzielczej skoczyły do przodu, do tyłu, silnik zgasł i zaczęły mrugać wszystkie lampki. Cudnie! Zaczynam staczać się w dół, bo normalny hamulec też przestał działać, więc w lekkiej panice wciskam ręczny!

Przekręcam stacyjkę, nie odpala, diody migają. Do tego czuję smród, wdzierający się w nozdrza. Pierwsze wrażenie - zatarłem silnik! Masakra! A stoję w takim miejscu, że nikt nie może mnie minąć, z tyłu auta, z przodu auta. Próbuję uruchomić wóz po raz drugi, trzeci, pracuję z pedałem gazu i Opel w końcu zaskakuje, więc podjeżdżam wyżej, oddycham z ulgą i... sytuacja się powtarza. Na szczęście tu jest szerzej i już nie blokuję innych, ale samochód ewidentnie jest w stanie zawałowym *. Wyskakuję i podnoszę przednią klapę - ten smród to chyba jednak nie silnik, ale spalona guma, która rozorała kamienie, gdy wyskakiwałem z dziury.

Co teraz robić? Jako żywo przypomina mi się sytuacja z poprzedniego roku, kiedy to mój wóz szalał na Transalpinie. Tylko wtedy powód problemów był znany - wskutek pęknięcia zbiornika uciekał mi płyn chłodniczy, teraz nic takiego nie ma miejsca... 

Przejechaliśmy nieco ponad połowę trasy pomiędzy Tiraną a miastem Klos, gdzie SH61 łączy się z SH6, znaną mi z 2017 roku. Tyle, że jesteśmy dopiero na wysokości około 800 metrów nad poziomem Adriatyku, czeka jeszcze dotarcie na 1200, czyli czterysta metrów podjazdu. Może damy radę? A może nie? Może dać odpocząć silnikowi, bo ewidentnie wysoka temperatura otoczenia mu nie służy? Ale stoimy w pełnym słońcu, nie ma kawałka cienia, studzenie silnika zajmie wiele czasu.

Zwycięża rozsądek. Robię pamiątkowe zdjęcie górskiej okolicy oraz miejsca, do którego dotarliśmy. A potem trzeba zawrócić. SH61 zostaje na przyszłość, nie odpuszczę jej!

Zjazd idzie sprawnie, silnik się uspokoił, ale jak tylko staję, to wyraźnie się męczy na wolnych obrotach. Czasem wręcz krztusi, więc muszę ratować go sprzęgłem. Postanawiam w ogóle nie gasić auta, o ile nie będzie to koniecznie, bo nie mam pewności, że ponownie odpali.

Przedzieramy się przez centrum stolicy. Skupiony na samochodzie odnotowałem jedynie, że dawne mauzoleum Hodży przechodzi poważny remont. Oznaczenie dróg jest w Tiranie fatalne (spotkaliśmy jeden znak), więc dokonuję rzeczy u mnie bardzo wyjątkowej, a mianowicie posiłkuję się GPS-em. Później jeszcze krótka przygoda w postaci wjazdu pod prąd na rondzie, ale w końcu trafiam na autostradę do Elbasanu, gdzie staram się nie przesadzać z obrotami, zatem sporadycznie wyprzedzają mnie nawet ciężarówki. Moje nerwy postanowiła też przetestować jakaś zagubiona puszka, która wpadła pod oponę i odbijała się potem dziko od kołpaka.

Droga ze Elbasanem, doliną rzeki Shkumbini, jest mi doskonale znana, ale nie odmawiam sobie od czasu do czasu robienia zdjęć. Zieleń kontrastuje z wyschniętym korytem. Dodam, że Shkumbini jest symboliczną granicą pomiędzy Albanią północną i południową. Te dwie części kraju zawsze mocno się różniły od siebie kulturowo - na północy mieszkają Gegowie, a na południu Toskowie. Północna grupa etniczna była zawsze bardziej konserwatywna, południowa bardziej otwarta, choć paradoksalnie to z tej drugiej wywodził się Hodża, który Albanię zamknął na świat. Rządy komunistyczne były dyktaturą zdominowaną przez Tosków, natomiast pierwsze wystąpienia opozycyjne organizowali na północy Gegowie, m.in. w Szkodrze i oni sterowali państwem w początkach demokracji. Oprócz polityki oba plemiona różnią się również dialektami, zwyczajami i religią, bo - jak już zresztą wspominałem - z wyznań chrześcijańskich północ jest katolicka, południe prawosławne. Ot, taka ciekawostka jako przerywnik w jeździe 😏.

Polityka historyczna przynosi efekty.

Równolegle do drogi biegnie linia kolejowa do Podgradca nad Jeziorem Ochrydzkim. Bardzo widokowa, pełna tuneli i mostów, nieczynna od dawna. Ogólnie cała albańska sieć kolejowa jest w stanie tragicznym, w 2022 roku jedynym czynnym połączeniem był odcinek Durrës - Elbasan: dwa kursy weekendowe dziennie w okresie wakacyjnym. Albański rząd ma plany odbudowy, podobno trwa remont torów do Rrogozhinë, mają powstać połączenia międzynarodowe z Kosowem i Grecją, lecz nad jezioro pociągów nikt na razie przywracać nie zamierza.

Pomnik poświęcony partyzantom, napis jest nowy.

Widzimy na drogach bardzo dużo policji, wyjątkowo nawet jak na Albanię. Może trwa akcja kontrolna, skoro dziś sobota? Być może tak było na szosach do Tirany, natomiast tutaj z naprzeciwka co chwilę sunie radiowóz lub cywilny wóz z błyskającymi światłami, do tego wypasione, czarne limuzyny. Podejrzewam, że to transport jakiejś delegacji z przejść granicznych z Macedonią.

Na ostatnich kilometrach albańskiej ziemi czeka nas poważne wyzwanie - trzeba znów wspiąć się w górę, ale tym razem trochę wyżej niż przedtem, bo na tysiąca... Jadę z duszą na ramieniu i już sobie wyobrażam, co może się zdarzyć...

Na szczęście tym razem obyło się bez problemów: jechałem stałym tempem, bez gazowania, bez konieczności przeskakiwania przez dziury, wygodny asfalt prowadził zygzakami, więc wznosiliśmy się stopniowo. Wyjeżdżamy na rozległy otwarty teren, na którym zawsze mam pierwszy kontakt z Jeziorem Ochrydzkim.

Silnik pracuje nieustannie od czasu SH61, ale wracając do auta słyszę, że na luzie krztusi się i trzęsie, więc bez zwłoki ruszam do pobliskiego przejścia Qafë Thanë - Kjafasan, głównego na granicy z Macedonią. Aut nie ma jakoś dużo, lecz posuwając się wolno ciągle słyszę duszenie się silnika. Najgorsze, co może się teraz zdarzyć, to jakaś drobiazgowa kontrola i konieczność jego wyłączenia!

Tym razem pogranicznicy ograniczyli się do sprawdzania dokumentów, więc z wielką ulgą wjeżdżam do chrześcijańskiego kraju.

* Przyczyn zawału do tej pory nie udało się wyjaśnić, choć pochylali się nad nim różni lekarze, znaczy się mechanicy, a nawet macedoński kelner. Sądzę, że najbardziej prawdopodobna jest odpowiedź najprostsza: tropikalna temperatura, rozgrzany do granic możliwości silnik, nierówne obroty wskakujące często na bardzo wysoki poziom dały w sumie efekt chorobowy. Niestety, taki mamy klimat.