Stare Miasto we Lwowie - mury, ulice i bulwary.

Lwowskie Stare Miasto w 1998 roku wpisano na listę dziedzictwa UNESCO jako drugi obiekt na Ukrainie i pierwszy poza Kijowem. Decyzja ta jest zrozumiała biorąc pod uwagę zgromadzoną na jego terenie ilość zabytków. W uzasadnieniu przywołano m.in. doskonale zachowany średniowieczny układ miejski.

Obejrzeliśmy rynek, zajrzeliśmy do kościołów i teraz przyszła kolej na pokręcenie się po innych miejscach.

Ulica Ruska (Руська) z widokiem w kierunku białej świątyni karmelitów bosych (dziś cerkwi św. Michała Archanioła). Trzeba uważać na przejeżdżające tramwaje. Nawiasem pisząc - w dniu naszego przylotu torowisko na rynku było całe rozkopane, a na drugi dzień już wbszystko działało.

Na Ruskiej znajdują się fragmenty starych polskich napisów. Chyba najbardziej znane we Lwowie. Długo się zastanawiałem co to są te "aparaty kościelne" i okazało się, że chodzi po prostu o przedmioty służące do celów liturgicznych.

Kawałek dalej wystaje także napis w cyrylicy.

"Anno Domini 1740" i obok było to samo w niemieckim.

Ulica Iwana Fedorowa (Івана Федорова, kiedyś Blacharska). Budynek po lewej to tył pałacu Lubomirskich.

Dawna dzielnica żydowska - ulica Starojewrejska (Староєврейська, w przeszłości Boimów).

Jedna z bardziej ruchliwych - Krakowska (Краківська, Krakiwśka). Pani ściga traktor 😛.

Łesi Ukrainki (Лесі Українки). Stoi tu Teatr Dramatyczny, dawny Teatr Skarbkowski, więc ulica nazywała się Skarbkowską. Wybudowano go w 1842 roku i był wówczas największym w Europie.

Jedno z wielu przejść między placami.

Podwórze w lwowskim stylu. Uporządkowane, bowiem obok cerkwi Uspieńskiej, więc kręcą się tam turyści.

Cywilne zabytki miejskie:
* różowy Arsenał Królewski z XVII wieku, dzisiaj pełniący rolę archiwum. Przed nim pomnik wspominanego już Iwana Fedorowa, pierwszego lwowskiego drukarza w cyrylicy. Z tyłu kościół dominikanów. A na placu wokół pomnika codzienny targ książek.

* starszy ceglany Arsenał Miejski z końca 16. stulecia. Dość popularny wśród turystów (a zwłaszcza działająca obok restauracja), mieszczący muzeum starej broni.

Postanowiliśmy do środka zajrzeć i my. Zbiory raczej chaotyczne, bez jednej myśli przewodniej.

Sporo elementów uzbrojenia husarskiego z obowiązkowymi skrzydłami. Przewodnik ukraińskiej grupy donośnym głosem opowiadał o hałasie, jakie skrzydła wytwarzały i straszyły przeciwnika. Zabrzmiało pięknie, tyle, że nie do końca mogło mieć odbicie w rzeczywistości, a dzielni rycerze z piórami na plecach to w dużej części wymysł XIX wieku.

Rzeźba św. Jerzego: postawiona, zaginiona, ponownie postawiona i schowana.

Perełką miała być kolekcja odznaczeń z różnych krajów, ale zaprezentowano ją skandalicznie: umieszczone za dziwną zielono-pomarańczowo szybą medale były kompletnie nieczytelne, miałem wrażenie, że patrzę na obraz 3D bez trójwymiarowych okularów!

Wizytę w tym muzeum z czystym sumieniem można sobie odpuścić.

Zakątek przy dawnym kościele bernardynów, gdzie wzbudziłem podejrzenie u kota 😉.

Obok bernardynów przetrwała część murów obronnych klasztoru - jak zaznaczyłem w ostatnim wpisie kompleks stanowił osobną twierdzę niezależną od fortyfikacji miejskich.

Widać nie była to konstrukcja zbyt trwała, skoro można w niej zrobić dziurę małym samochodzikiem 😛.

Skoro jesteśmy już przy pozostałościach po systemie obronnym to za granicą ścisłej starówki stoi Wieża Prochowa (Порохова вежа) z lat 1554-1556. Nazwa sugeruje, co początkowo w niej składowano, ale tylko w czasach wojen; w okresie pokoju była magazynem zboża. Jest jedyną zachowaną z pierwotnych 23 baszt.

Przed wejściem śpią dwa lwy. Niektóre źródła podają, że stoją tu już od XIX wieku, ale tabliczka przy drzwiach informuje, że przywieziono je po ostatniej wojnie z Austrii. Miała to być zdobycz wojenna radzieckiej służby medycznej.

Z innych części murów miejskich ostały się co najwyżej odsłonięte fundamenty.

Współczesna rekonstrukcja Wieży Kramarzy (Вежа Крамарів) po drugiej stronie starówki z restauracją w środku.

Historię murów miejskich zakończyli Austriacy, którzy zajęli miasto w wyniku I rozbioru. Kilka lat później rozpoczęła się rozbiórka. Zniknęła pamiątka kilku wieków, ale Lwów otrzymał przestrzeń do rozwoju. W miejscu fortyfikacji powstały reprezentacyjne budynki i szerokie bulwary, zaczęły rozrastać się nowe przedmieścia.

W zachodniej części wytyczono Wały Hetmańskie (przezwane tak od stojącego tam pomnika hetmana Jabłonowskiego), będące aż do 1939 roku miejscem lansowania się bogatych, znanych i (niekoniecznie) lubianych mieszczan. Demonstracyjne przechadzki stały się obowiązkowym elementem spędzenia wolnego czasu. Coś z tego zostało do dzisiaj...

Na północnym krańcu pod koniec XIX wieku wyrósł jeden z najpiękniejszych lwowskich gmachów - Teatr Miejski przywodzący na myśl architekturę Wiednia. Obecnie działa jako Lwowski Teatr Opery i Baletu im. Salomei Kruszelnickiej (Львівський театр опери та балету імені Соломії Крушельницької).

Muza Komedii i bogato dekorowana attyka.

W środkowej części ustawiono w 1896 roku pomnik króla Jana Sobieskiego. Na spiętym koniu, w zbroi i z buławą był podobno odbierany przez żołnierzy radzieckich jako... Bohdan Chmielnicki. Pojawił się nawet pomysł, aby rzeczywiście przerobić go na hetmana Kozaków, ale ostatecznie w 1950 wyjechał do Polski. Po kilkunastoletniej tułaczce osiadł w Gdańsku.

Następnie jego rolę przejął pomnik Lenina, który stał nieco bliżej Opery. W tym czasie Wały Hetmańskie stały się Prospektem Lenina (проспект Леніна). To kolejny ciekawy patron po krótkim epizodzie z Adolf-Hitler-Platz. Wódz Rewolucji (do obejrzenia na tym blogu pod numerem 11) nie dotrwał nawet do końca Związku Radzieckiego, gdyż pozbyto się go już w 1990 roku. W czasie demontażu okazało się, że w środku komunistycznego pomnika znalazły się fragmenty polskich płyt nagrobnych i jakaś rzeźba z Cmentarza Orląt.

Dwa lata później dokładnie prawie w tym samym miejscu co kiedyś Sobieski pojawił się Taras Szewczenko. W 1996 dodano mu "Falę Wolności" czyli 12-metrowa stelę. No cóż, mnie osobiście te dzieła nie zachwycają, a "fala" kojarzy się z pazurem albo dildem.

Prospekt Wolności (Swobody, Проспект Свободи) - tak brzmi nazwa deptaku od 1990 - kończy kolumna Adama Mickiewicza na dawnym placu Mariańskim. Jeden z najpiękniejszych pomników wieszcza miał szczęście przetrwać wszystkie burze dziejowe w niezmienionym stanie.

I znowu porównując z terenami Śląska - czy ocalał choć jeden niezniszczony pomnik niemieckiego artysty we Wrocławiu? Nie.

Obok Mickiewicza stoi statua z Matką Boską, która z kolei zastąpiła w 1862 roku popiersie arcyksięcia Ferdynanda Habsburga, gubernatora Galicji. W czasach radzieckich Maryję przeniesiono do bernardynów i powróciła dopiero po upadku komunizmu (lub jest to kopia). Przy figurze ktoś rozwiesił plakat z prośbą o modlitwę za Ukrainę. Na pewno jej się przyda.

To była zachodnia część obwarowań miejskich, natomiast po usunięciu wschodniego fragmentu murów powstały Wały Gubernatorskie w formie zalesionego skweru. Między drzewami zostawiono Basztę Prochową, a za pasem zieleni wybudowano kilka eleganckich obiektów.

Wyższy to budynek namiestnictwa Galicji z 1878 roku, w okresie międzywojennym urząd wojewódzki województwa lwowskiego.

Niższy żółty gmach jest starszy (z 1821 roku) i rezydował w nim sam gubernator, a potem namiestnik kraju koronnego Cesarstwa Austrii. Jednym z nich był Andrzej Potocki, zastrzelony w 1908 roku przez Myrosława Siczynskiego, ukraińskiego studenta filozofii. Przypomina o tym zawieszona na ścianie tablica: "patriota skazał na śmierć Potockiego za krwawy terror przeciw ukraińskiemu narodowi". O ile Siczynski na pewno uważał się za patriotę, to nie do końca wiem, na czym miał polegać ten "krwawy terror"? Faktem jest, że Potocki w polityce stawiał głównie na Rusinów stojących w opozycji do ukraińskiego ruchu narodowego, lecz trudno to nazwać "krwawym terrorem".
Mamy tutaj analogię z Gavrilo Principem, który zamordował arcyksięcia Ferdynanda za domniemane (a w rzeczywistości nieistniejące) winy i bywa traktowany jako bohater.

Wały Gubernatorskie od kamienic starówki oddziela ruchliwa ulica Podwale (Підвальна, Pidwalna). Oprócz samochodów jeżdżą nimi też autobusy i tramwaje. Legenda głosi, że według planów miały one kursować tuż pod samymi budynkami rządowymi, jednak aby nie zakłócać spokoju namiestnika wytyczono im trasę z drugiej strony skweru.

Raz trafiliśmy na kompletny paraliż komunikacyjny: jednej z tramwajów miał awarię i wszystkie kolejne zostały uwięzione wraz z innymi pojazdami. Część autobusów zaczęła zawracać powodując dodatkowe zatory.

Inne wspaniałe maszyny na lwowskim bruku.

Zaporożec z drewna! Część wyposażenia faktycznie pochodziła z samochodu 😛.

Pamiątki z dawnych dziejów:

W poszukiwaniu tychże najlepiej patrzeć pod nogi:

Pierwsze trzy elementy z polskich czasów - "LWÓW. KANALIZACJA", średnio czytelne cegły z napisem WALOMA (?). Ostatni właz to epoka radziecka (bodajże 1978 rok) i nazwa miasta w języku rosyjskim - Львов (Lwow). Szczególnie te pierwsze są często widoczne w centrum, podobnie jak dziesiątki tabliczek na ścianach - Z(awór) i H(ydrant).