Pardubice - jarmark bożonarodzeniowy.

Tradycyjnie grudniową porą podążam na zagraniczne jarmarki bożonarodzeniowe i zazwyczaj udaję się do Republiki Czeskiej. Tym razem wybrałem Pardubice (Pardubické Vánoční Trhy). Byłem już tu na jarmarku w 2013 roku i wówczas bardzo mi się podobał, z nadzieją więc jechałem i tym razem. Preferuję niezbyt oczywiste miejscówki na takie imprezy, gdyż wtedy jest szansa, że nie zadepczą nas tłumy. Niestety, powtórna wizyta w Pardubicach przyniosła pewna rozczarowania, ale po kolei.

Pardubicki jarmark odbywa się na rynku (Pernštýnské náměstí) - jest to bardzo ładny plac otoczony urokliwymi kamienicami oraz pięknym, neorenesansowym ratuszem. W środku stoi Kolumna Maryjna oraz oświetlone, wystrojone drzewko.

Jarmark rozpoczął swoją działalność w ostatnią niedzielę listopada, czyli w pierwszą niedzielę adwentu. Potrwa, jak co roku, do 23 grudnia. Stanęło tu nieco ponad dwadzieścia budek oraz scena, na której odbywają się różnego rodzaju koncerty, a także wyświetla się filmy. Brzmi nieźle.

Pierwsze, co się rzuca w oczy, to brak ludzi! Pustki! Zarówno w sobotnie wieczór, jak i przez całą niedzielę jarmark odwiedzało niewiele osób. Frekwencja lekko zwiększała się po zmroku, lecz bez przesady. Podobnie było w piątek. A przecież to są dni i terminy, kiedy powinno się kręcić najwięcej odwiedzających, rodziny z dziećmi i tym podobne. Nie żebym narzekał na brak kolejek do stanowisk oraz brak ścisku - bynajmniej za tym nie tęsknię. Po prostu tak niskie zainteresowanie świadczy, że coś jest nie tak, gdyż nie sądzę, aby mieszkańcy Pardubic nagle stwierdzili, iż jarmarki bożonarodzeniowe są bez sensu... Próżno też szukać zagranicznych turystów, co akurat uznaję za plus.

Co jest najważniejsze na takiej imprezie? Myślę, że większość osób zawoła "grzańce"! W tym roku podstawowe wersje tego napitku, czyli svařák (klasyczne grzane wino) oraz punč (mieszanka różnych alkoholi) kosztowały 60 koron za kubek. Dużo czy mało? Dla porównania z poprzednimi latami:

* 2021, Praga - 45 - 60 - wyjątkowo 70 koron,

* 2019, Liberec - 45 koron,

* 2018, Zlín - 30 - 40 koron,

* 2017, Brno - 30 - 40 koron,

* 2016, Ołomuniec - 30 - 35 koron.

Nie da się zatem ukryć, że były to najdroższe trunki w historii i trudno się dziwić: drożyzna, inflacja, a przy okazji chęć niektórych sprzedawców do zwiększonych zysków nie pozostawiają złudzeń. Nie mniej taka cena (12 złotych) to i tak taniej niż na polskich jarmarkach. Niestety, w Pardubicach nie posiadali żadnych pamiątkowych kubeczków z kaucją, wszystko spożywa się w jednorazowych plastikowych, choć zdobionych.

Alternatywą było podgrzewane wino z porzeczek (rybízové víno), bardzo smaczne zresztą, za 55 koron. A także alkohole z dodatkowymi wkładkami, lecz to już kosztowało 80-90 koron.

To jednak nie ceny mnie drażniły (choć portfel oczywiście bolał), ale brak konkurencji! Kiedyś jarmarki bożonarodzeniowe, zarówno w dużych, ale i w mniejszych miastach (a Pardubice to wszak stolica kraju, a więc nie zapadła dziura), polegały na wędrowaniu pomiędzy poszczególnymi stoiskami i porównywaniu cen, kosztowaniu gdzie lepsze, smaczniejsze, ciekawsze... Nie tym razem! Napoje obsługiwała jedna lub dwie firmy (stylistycznie wyróżnić można było dwa rodzaje punktów sprzedaży, lecz pracowali tam ci sami ludzie), więc nie ma mowy o rywalizacji. Nawet lokale na rynku dostosowały swoje ceny do jarmarcznych, mieliśmy więc klasyczną zmowę cenową. Smakowo także nie było różnic pomiędzy stanowiskami (w jednym tylko punč sprawiał wrażenie bardziej doprawionego procentami 😏), tak więc cały urok odkrywania nowych doznań poszedł się paść... Na szczęście napoje były dość przyzwoite, zwłaszcza punč. Istniała możliwość wrzucenia do płynu dodatków typu ananas, maliny czy miśki, lecz za każdym razem trzeba się było o to prosić przy zdumionych minach sprzedawców (najwyraźniej zakładali, że nikt się na to nie skusi).

Znacznie gorzej wyglądała kwestia jedzenia. Jarmarki w Czechach to cała gama produktów, które zazwyczaj można dostać tylko tam, gotują się w wielkich garach i patelniach zachęcająco dymiąc. I w tym przypadku Pardubice to ogromny zawód! Dominowały zwykłe, ordynarne fast-foody! Hot-dogi, hamburgery, pity, gyrosy... Po najmniejszej linii oporu, zupełnie do grudniowej atmosfery nie pasujące!

Co oprócz tego na ciepło? Wyjątkowo skromnie. Smażone čínské nudle s kuřecím masem (makaron "chiński" z kawałkami kurczaka), grube bramboráki, langosze, kiełbaski i mięso "od diabła". No i "serki góralskie", gdyż od kilku lat także Czesi traktują je jako must have. I to właściwie tyle. Fakt, że gastronomia poszła cenowo wyżej niż napoje, także nie poprawiał humoru, choć tego się spodziewałem.

Chwała Dzieciątku, ale nie zabrakło trdelníka, bo byłoby już naprawdę słabiutko 😏. To w sumie jedyne przypadki, gdzie tworzyły się kolejki, zarówno do budki, jak i do lokalu w kamienicy specjalizującej się w tym przysmaku. Ceny zaczynały się od 70 koron, co akurat nie stanowi tak dużego wzrostu w porównaniu z okresem sprzed pandemii (wówczas zazwyczaj 50 - 60 koron).

Jeśli chodzi o inne produkty: można było nabyć "węgierskie" mięsa i kiełbasy, "słowackie" sery, jakieś ryby, pierniki (Pardubice z nich słyną), trochę słodyczy. Z rzeczy niejadalnych kapcie, ciuchy z wełny lub nie, kalendarze oraz elementy do zdobienia domów.

Najbardziej fotogeniczny sprzedawca - przez cały dzień fajka w gębie, ręce w kieszeniach, a biznes się kręcił 😏.

Program artystyczny przewidywał w weekendy projekcję czechosłowackich filmów rodzinnych oraz koncerty, zazwyczaj jeden dziennie. Oczywiście miały to być jakieś miejscowe, amatorskie zespoły, czasem chór dziecięcy, czasem grupowe śpiewanie kolęd. Nam trafiło się trzech dziarskich staruszków o nazwie Isbina grających i śpiewających covery legend rocka, głównie Beatlesów. Całkiem miło mi się wyginało w takt znanych dźwięków, lecz byłem w mniejszości - pod sceną stało może z piętnaście osób, bawiło się pięć, a w przypadku pozostałych można stwierdzić, że śnięte ryby są bardziej żywe. Nic dziwnego, że po wybiciu umówionej godziny, panowie pożegnali się i zniknęli, nawet nie myśląc o bisie...

Z rzeczy praktycznych: ustawiono kilka zadaszonych stolików oraz kilkanaście nieosłoniętych. Liczne kosze na śmieci i worki sprawiały, że żaden syf nie pałętał się po bruku. Co ważne - nie zabrakło darmowych toalet! Co prawda w formie trzech toi-toi, lecz zawsze! Mogłoby się wydawać oczywiste, że na takich imprezach muszą występować, lecz od kilku lat ciągle były z nimi jakieś problemy - a to płatne, a to w centrum handlowym, które wcześnie zamykano, a to konieczność proszenia o wpuszczenie do restauracji, a to zupełny brak, co oznaczał wizyty... w bramach.

Po zmroku wszystko nabierało uroku w świetle lamp i przytłumionych kolorów odbijających się z kamienic. Całość prezentowała się bardzo atrakcyjnie pod względem wizualnym, więc wielka szkoda, że organizatorzy (lub sprzedawcy) poszli na łatwiznę w kwestii asortymentu. A może po prostu nie było chętnych na większą i bardziej zróżnicowaną ofertę?

 

Wyjazdu do Pardubic bynajmniej nie uważam za stracony. Trzeba tylko mieć świadomość, że to nie Praga, Brno, Ołomuniec i inne miasta z jarmarkami, gdzie naprawdę można było poszaleć. Ale jeśli ktoś chce zobaczyć całkiem ładną miejscowość i połączyć to z wypiciem grzanego wina, to jak najbardziej. 

Jednak w przyszłym roku raczej wybiorę się do miejscowości, gdzie będzie większa szansa na konkurencję i wybór pomiędzy stoiskami.

-----

Podsumowanie jarmarku w Pardubicach:

+ lokalizacja w ładnej scenerii,

+ brak kolejek do stoisk, brak problemów z wolnym miejscem przy stoliku,

+ grzańce całkiem smaczne,

+ bezpłatne toalety w formie toi-toi,

- brak konkurencji, zmowa cenowa w przypadku napoi,

- bardzo słaba oferta gastronomiczna,

- słabe zainteresowanie mieszkańców imprezą, klimat gdzieś umyka.

Wybrane ceny:

* svařák, punč - 60 koron,

* grog, miodówka, rum, śliwowica, inne procentowe - od 40 do 60 koron,

* wino porzeczkowe - 55 koron,

* grzane napoje bezalkoholowe (dětský punč), gorąca czekolada - 50 koron, 

* kiełbasa "od diabła" - 100 koron za naprawdę duży kawałek,

* mięso z ogniska - 99 koron za 100 gram,

* makaron "chiński" - 100 koron za porcję,

* trdelník - od 70 koron,

* langosz - 120 koron,

* párek v rohlíku - 40 koron,

* placek kartoflany - 100 koron,

* grilowany serek - 50 koron (1 sztuka), 90 koron (2 sztuki),

* zdobiona jemioła - 60 koron.

Porównując z cenami ze śląskich jarmarków - z Katowicami, Opolem i Wrocławiem - są to niemal w każdym przypadku nadal niższe wartości.

 

Program i wieści z jarmarku oraz z imprez towarzyszących znajdziemy pod tym adresem - działa co roku.

I jeszcze garść informacji praktycznych na rok 2022:

* dojazd samochodem jest nieskomplikowany - najlepiej przez Kudowę - Zdrój, następnie Náchod (w dni powszednie mogą tworzyć się korki z powodu polskich tirów, a w weekendy z powodu czeskich klientów polskich targowisk) i drogą numer 33 w kierunku Hradca Kralove. Absolutnie nie ma potrzeby wjeżdżać na płatną autostradę, należy jechać równolegle aż do ronda, gdzie wjedziemy na szosę numer 11. Na obwodnicy Hradca Kralove wypatrujemy znaków na Pardubice i numeru 37, a dwie stolice krajów łączy szybka dwupasmowa droga, w większości posiadająca status ekspresówki. Dojazd z Nachodu powinien przy normalnym ruchu zająć około godziny.

* parkowanie w centrum Pardubic jest płatne - https://www.dpmp.cz/dalsi-sluzby/parkovani-v-pardubicich.html. Niektóre okolice przez cały tydzień, inne niedzielę mają wolną. Godzina kosztuje przeważnie 20-30 koron.

* komunikacja autobusowa i trolejbusowa działa sprawnie - https://www.dpmp.cz/cestovani-mhd/tarif-jizdneho-mhd.html. Bilet jednorazowy kosztuje 19 koron w biletomacie, natomiast u kierowcy 30 koron.

* dworzec kolejowy położony jest na zachód od rynku i oddalony jest o niecałe dwa kilometry.