Poszukiwanie zimy w Rychlebach: Lázně Jeseník - Lipová-lázně.

Pierwszy wyjazd górski w 2025 roku zaczął się optymistycznie: przed Prudnikiem mamy słoneczko, mgiełki i zimową aurę. Aż chce się wyjść z auta i robić zdjęcia!

Niestety, wkrótce potem wszystko zakrywają chmury. W Jeseníku słońca całkowicie brak, ale za to śniegu więcej, więc coś za coś. Przed wyprawą uderzam do knajpki na powitalną IPĘ, czyli dokładnie tak samo jak w ostatni wypad 2024 roku, tylko tym razem nie sam, a z Bastkiem.

Zakładamy plecaki. Przechodzimy przez rynek i przez linię kolejową w kierunku Głuchołaz (funkcjonowała komunikacja zastępcza). To było miesiąc temu; kilka dni po naszej wizycie śnieg stopniał i wrócił na jesenickie ulice dopiero teraz.

Niebieskim szlakiem podchodzimy pod Kopę (Koppenberge). Ścieżka jest wyślizgana, więc wyciągam raczki, a właściwie nakładki. Po ich nałożeniu idzie mi się dość dziwnie, okazuje się, że jeden z nich ciągle się podwija i spada. Biorę zapasowy od Bastka, lecz ten także nie chce się trzymać; bardzo podejrzane, przecież używałem ich nie raz! Idę zatem dalej w jednym raczku. Dla odmiany Bastkowi daję zapasowy kijek, więc ja podchodzę w dwóch, a on w jednym 😏.

Po prawej Zlatý chlum (Goldkoppe), na którym byłem tuż przed Sylwestrem, w jakże innej pogodzie. Widać więc, że wybraliśmy dokładnie przeciwny kierunek wędrówki: wtedy to były Jesioniki, tym razem Rychleby, ewentualnie Góry Złote.

Końcówka Rychlebów w stronę północnym, za nimi województwo opolskie.

Centrum Jeseníka z kościołem Wniebowzięcia Maryi Panny. Z tyłu modernistyczny budynek kilku urzędów, w tym miejskiego, celnego i pracy.

Przez nasze problemy z raczkami dajemy się wyprzedzić pewnemu starszemu facetowi. Postanawiamy, że pierwszy i ostatni raz tego dnia!

W uzdrowisku Lázně Jeseník (do 1947 Gräfenberk, Bad Gräfenberg) pusto i cicho. Ewidentnie nie jest to środek sezonu, nie jest to chyba nawet połowa. Tak naprawdę w ogóle nie widać innych ludzi. Podchodzimy pod główny budynek (Priessnitzovo sanatorium), gdzie ostrzega nas mijany wcześniej turysta:

- Tam jest zamknięte!

Czy on naprawdę myślał, że jesteśmy klientami tego przybytku? 😛

Już wiemy gdzie podziało się słońce: gdzieś za głównymi szczytami Wysokiego Jesionika.

Termometr na przystanku autobusowym pokazuje zero stopni, ale śnieg przy gruncie jest przymrożony. Podchodzimy ponad Lázně, gdzie na skraju lasu stoi pomniczek drogi świętego Jakuba. Tych tras pątniczych ostatnio mocno się namnozyło.

Całkiem ładna panoramka: po lewej bardzo turystyczny Zlatý chlum, po prawej płaski i bezszlakowy Orlík. Poniżej zabudowa uzdrowiska.

Bywalcy Jeseníka doskonale wiedzą, że szlaki w okolicach miasta pełne są mniejszych i większych pomników. To kolejna zasługa uzdrowiska: pomniki stawiali wdzięczni kuracjusze, pomniki stawiały władze, a także różne organizacje. Zazwyczaj postawały nad źródełkami, a tych są tutaj dziesiątki. Po II wojnie światowej na pewien czas o nich zapomniano, potem odpowiednio poprawiono usuwając napisy w niewłaściwym języku, przez co większość z nich wygląda dziś inaczej niż w oryginale. Mimo to stanowią cenne pamiątki leczniczej historii miasta i za każdym razem, gdy tu jestem, staram się zobaczyć coś nowego. Tym razem w dużej mierze powtarzam trasę pomnikową z odbytej już wizyty w tej części Rychlebów, ale miała ona miejsce ponad dziesięć lat temu, więc czuję się tak, jakbym wszystko widział po raz pierwszy 😏.

Jako pierwszy trafia się Rumunský pramen (König Carol Quelle), jedna z najładniejszych marmurowych konstrukcji w lesie. Ufundował go król Rumunii Karol, który w 1888 roku spędził w sanatorium siedem tygodni. Dziś pierwotna nazwa została zakryta, a królewską koronę zastąpił znak uzdrowiska.

Kawałek dalej leżą dwa źródła: Smrkový i Vilémův pramen. Są jednymi z najstarszych, datuje się je na rok 1839 (Sibenfichten Quelle, przemianowane potem na Fichten Quelle). W 1867 roku prawe z nich nazwano Princ Wilhelm Quelle. Niektóre strony www podają, że powodem miała być koronacja Wilhelma II na pruskiego króla, ale to nieprawda, bowiem taki zaszczyt spotkał Wilusia sześć lat wcześniej, w dodatku tego z numerem pierwszym, a nie drugim 😏. Rzeczywistym patronem był Wilhelm IV z dynastii Nassau, przyszły wielki książę Luksemburga, który wówczas bawił w Gräfenbergu. Pod koniec XIX wieku doszło do przypadkowej zamiany nazw obu źródeł, więc dzisiaj to lewe jest Vilémův pramenem, prawe Smrkovým pramenem, a jeszcze przez pewien czas zwano ich pramenem Partyzánů. Tabliczki są nowiutkie. Warto dodać, że kiedyś obok źródeł stała wiata dla kuracjuszy. 

Jitřní pramen, słynący "od zawsze" ze smacznej, lekko radioaktywnej wody. Powstał jako Böhmische Quelle, ufundowali go arystokraci z Czech i Moraw. Dawniej obok źródła działała niewielka restauracja. Dzisiejsza forma pomnika pochodzi z lat 60. ubiegłego wieku, poprzednia uległa zniszczeniu w czasie wiosennych roztopów.

Jeden z najbardziej okazałych: Priessnitzův pramen (Priessnitz Quelle). W tym przypadku pomnik nie przeszedł istotnych zmian oprócz płyt z nazwą, zmieniono także wieńczącą go amforę. Jeszcze dekadę temu obok stała solidna drewniana wiata, w której spaliśmy pewnej jesieni, dziś nie ma już po niej śladu.

Opuszczamy teren przyległy do uzdrowiska, zaczynamy zdobywać wysokość idąc w kierunku północnym. Na żółtym szlaku nie ma żadnych ludzkich śladów, czasem zdarzą się tropy sarny lub zająca. Czuć, że śnieg nie jest związany z podłożem, bo co chwilę jedną stopą (tą bez raczka) ślizgam się na lodzie czającym się pod warstwą białego. W pewnym momencie, na ostrzejszym podejściu, zaczynam bezradnie coraz szybciej poruszać nogami, lecz stoję w miejscu, wreszcie zaczynam zjeżdżać w dół i uderzam kolanami w zlodowaciałą ziemię! Bastek się śmieje, ale takie pułapki potrafią być naprawdę nieprzyjemne.

Odbijamy ze szlaku w bok, aby skorzystać z Nassauskej stezki (Nassau Weg). To stara trasa prowadząca z uzdrowiska, wytyczona w latach 70. XIX wieku z inicjatywy Adolfa, wielkiego księcia Luksemburga. Monarchowie z tego księstwa lubili tutejsze wody.

Trochę szkoda braku słońca, ale ja najbardziej stęskniłem się za prawdziwą zimą i tutaj ją mamy! Biało, śnieżnie, żadnych innych turystów, cisza z rzadka tylko przerywana odgłosem pojedynczego ptaka!

Im wyżej, tym więcej skał. Najpierw trafia się Sommerova skála (Die Sommer Felsen). Tabliczkę z niemiecką nazwą umieszczono na ścianie w 2019 roku.

Dalej: Nassauská skála. Tutaj zachowała się oryginalna tabliczka z tekstem Die Nassau Felsen.

Żeby nie było, iż tylko łazimy przy pomnikach i skałach, to jest też szczyt , na który prowadzi ścieżka wielkiego księcia: Studniční vrch (Hirschbad). Mój zegarek pokazuje tysiąc metrów, lecz w rzeczywistości jest ich 992. Jest to najbardziej wybitny wierzchołek Gór Rychlebskich - ponad czterysta metrów. Na szczyt nie prowadzi żaden szlak (żółty biegnie nieco niżej), ale spotkamy tu odpowiednią tabliczkę i nadajnik.

Między szczytem a szlakiem jest coś nowego: Jelení koupel (Hirschbad Quelle). Według legendy w tutejszym źródle łania moczyła zranioną nogę - zaobserwował ją Vincenz Priessnitz i wówczas wpadł na pomysł leczenia ludzi. O pierwotnym źródełku niewiele wiadomo, być może w ogóle nigdy nie wypływała tu woda, tylko zbierała się po deszczach. Dwa lata temu miejsce to urządzono od nowa, a czechosłowackie tablice zastąpiła niemiecka. Zastanawialiśmy z Bastkiem czy to oryginał czy nie. Ja twierdziłem, że jest za nowa, on - że mogli wyczyścić starą. Ponieważ na czeskich stronach nic nie pisze o oryginale, więc to zapewne kopia.

Z częściowo zarośniętej polany pod źródełkiem/pomnikiem widać Biskupią Kopę. Tam też nie ma słońca, więc prognozanci pogody jak zwykle dały ciała.

Tu nie jestem pewien, co to za górka.

Schodzimy na północne stoki i robimy sobie postój we wiacie na rozwidleniu szlaków Ripperův kámen (Ripper Stein). Kawałek obok domku rzeczywiście leży kamień upamiętniający Johanna Rippera, zięcia Priessnitza.

Przy wiacie są ponownie ludzkie ślady, jakiegoś jednego osobnika, który kręcił się w kółko. Idziemy za nimi do Pramena Pokroku (Vorwärts Quelle). Marmurowa deska z napisem jest oryginalna, ale nie z 1848 roku, gdy obudowano źródło, lecz z początku 20. stulecia, kiedy przeszło ono remont.

Aby nie wracać się tą samą ścieżką, ciśniemy na przełaj przez las. Powalone drzewa, dziwne ślady, ni to ludzkie, ni zwierzęce, a szlaku ciągle nie widać. Kierunek jednak musi być prawidłowy! Wychodzimy na teren po wycince, żadnych oznaczeń. Już wołam do Bastka, aby sprawdził GPS-a, lecz pojawiła się dróżka i biało-niebiesko-białe maźnięcia farbą. A więc jednak szliśmy właściwie.

Z tego miejsca mamy panoramę z Pradziadem oraz innymi ważnymi szczytami Wysokiego Jesionika.

Na lewo Studniční vrch.

Bardzo przyjemny widok, gdy w dolinach także jest biało, a nie tylko na szczytach.

Mimo, że mamy dopiero czternastą trzydzieści, to zrobiło się mroczno. Chmury skutecznie blokują dopływ światła, choć w tle widać różne kolory: za zboczem Šeráka i niższymi szczytami Hanušovickiej vrchoviny.

Nie umiem się napatrzeć, cykam zdjęcie za zdjęciem. Pradziad oddalony jest o niemal dokładnie dwadzieścia kilometrów.

Červená hora i Dlouhé stráně.

Schodzimy w dół po śladach kilku osób i po dwudziestu minutach jesteśmy przy Medvědím kámenu. Skały były popularnym punktem widokowym już półtora wieku temu, do tej pory można na nich przeczytać wykute Bären Stein oraz datę 1859. Znalazły się też głąby, które nawet tutaj musiały przytargać kłódki i przypiąć je do barierki.

Z tego miejsca widoki ograniczone są do Šeráka i Keprníka. Gdy się dobrze przyjrzeć, to można dostrzec schronisko Georgschutzhaus pod Šerákiem.

Zakład przetwórstwa wapienia obok którego będziemy za jakiś czas przechodzić.

Ślady innych osób skończyły się, więc ktoś zszedł do punktu widokowego i zawrócił. My schodzimy dalej, tym odcinkiem jeszcze nie szedłem. Słabo oznaczony, kluczy pomiędzy skałami, momentami jest bardzo stromo. Czasem nie wiemy którędy przejść, łapiemy się drzew albo kamieni, osuwamy się na śniegu próbując zatrzymać się kijkami. Mój jedyny raczek zdążył się zerwać i podróżuje w plecaku, Bastkowi też się jeden urwał. Śpieszmy się kochać raczki, tak szybko odchodzą.

Gdy się w końcu wypłaszcza, mijamy linię kolejową do Žulovej, też wówczas zawieszoną. A kawałek za nią fragment szlaku, który opisany był w internecie jako zamknięty z powodu szkód powodziowych. Zastanawialiśmy się, co tutaj woda mogła zniszczyć i wyszło na to, że mostek przy drodze. Potok Vidnávka (Weidenauer Wasser) jest szeroki na kilka metrów i nie wygląda groźnie, ale brzegi są podmokłe, a kamienie śliskie. Głupio byłoby do niego wpaść.

Przekraczamy rzeczkę kawałek wyżej, bez niepotrzebnych strat. Potem musimy podejść asfaltem pod jaskinię Na Pomezí, zamkniętą w zimie.

Znowu musimy pójść w górę, choć mamy już tego serdecznie dość. Mijamy zakład przetwórczy wapienia, gdzie akurat wpadła ciężarówka.

Uważając na śliską ścieżkę schodzimy do Lipovej-lázně (Bad Lindewiese), jednocześnie kontrolując czas, aby nie spóźnić się na odjazd pociągu. Powoli zaczyna zmierzchać.

Gdzieś daleko zachodzi słońce.

Wioska wygląda jakby już kładła się do snu, bo na ulicach prawie nikogo nie spotkaliśmy.

Ludzie są za to na dworcu i czekają na pociąg. Kolej u Czechów to nadal inny świat niż u nas:  Lipová-lázně zamieszkana jest przez około dwa tysiące osób, a budynek dworca jest otwarty i działa w nim kasa. 

Siadamy na ławkach. Przeszliśmy niby tylko siedemnaście kilometrów, lecz trasa zmęczyła nas tak, że czuję się, jakby wykorzystał mnie dinozaur.

Pociągiem wracamy do Jeseníka kończąc w ten sposób debiutancką górską wędrówkę 2025 roku. Była to pierwsza wyprawa zupełnie pozbawiona słońca od trzech lat, a jednocześnie pierwsza w prawdziwie zimowych klimatach od 2023 roku, tak więc suma minusów i plusów wyszła dodatnio 😏.